Trong vài năm gần đây, nhiều nhà vườn trồng mít tại miền Tây, Đông Nam Bộ, và cả miền Trung phản ánh tình trạng trái mít bị thối đen, lá rụng bất thường, cành bị khô chết từng đoạn. Điều đáng nói là bệnh xuất hiện rải rác, rồi lây lan rất nhanh, nhất là sau những đợt mưa dài. Không ít vườn mít gần tới thu hoạch đã phải cắt bỏ hàng loạt trái, gây thiệt hại hàng chục triệu đồng.

Nguyên nhân chính được xác định là do bệnh thán thư, một loại bệnh nấm nguy hiểm, âm thầm phát triển nhưng gây hậu quả nặng nề nếu không xử lý kịp thời. Hôm nay, mời quý nhà vườn cùng Thiên Nông 689 tìm hiểu rõ hơn về vấn này nhé.

Nguyên nhân gây bệnh
Thán thư trên cây mít do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra. Đây là loại nấm gây hại phổ biến trên cây ăn trái ở vùng nhiệt đới và á nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Nấm có khả năng tồn tại lâu dài trong xác thực vật, lá rụng, cành mục, vết bệnh cũ hoặc thậm chí trong đất. Dưới điều kiện ẩm ướt, chúng sinh sôi nhanh chóng và phát tán mạnh qua gió, nước mưa, côn trùng hoặc qua tay người, dụng cụ canh tác.

Đặc biệt, khi cây mít bị tổn thương – ví dụ như trầy xước trong lúc cắt tỉa, sâu đục thân gây hại, hoặc cành bị gãy do gió – sẽ tạo điều kiện lý tưởng cho nấm xâm nhập và gây bệnh. Nấm ưa mô non, nên dễ dàng tấn công lá non, đọt mới, hoa, trái non và cả vết cuống sau thu hoạch.

Điều kiện phát sinh và lây lan

Bệnh thán thư phát triển mạnh vào mùa mưa hoặc khi độ ẩm không khí cao kéo dài, thường trên 85%. Nhiệt độ lý tưởng cho nấm sinh trưởng là khoảng 25–30°C. Vì vậy, vào những tháng mưa nhiều như từ tháng 5 đến tháng 10 ở miền Nam, hoặc những đợt mưa trái mùa xen kẽ nắng nóng, bệnh thường bùng phát rất mạnh nếu không phòng ngừa.

Một số điều kiện cụ thể thúc đẩy bệnh phát triển:

• vườn mít trồng dày, tán cây giao nhau, không được tỉa thưa định kỳ

• đất trồng có khả năng thoát nước kém, thường xuyên bị ứ nước vào mùa mưa

• lá rụng, trái rụng không được thu gom, để mục dưới gốc tạo nơi trú ngụ của nấm

• bón phân mất cân đối: quá nhiều đạm, ít kali và canxi khiến cây yếu và dễ nhiễm bệnh

• cây bị xây xát trong lúc làm cỏ, cắt cành, thu hoạch hoặc bị côn trùng cắn phá

 Triệu chứng trên từng bộ phận của cây

Trên lá:
Ban đầu là những đốm nhỏ màu nâu nhạt hoặc nâu đen, thường xuất hiện ở mép lá hoặc giữa phiến lá. Vết bệnh có rìa hơi vàng, chính giữa hơi lõm xuống. Khi ẩm độ cao, vết bệnh lan rộng nhanh chóng, làm cháy cả mảng lá. Lá bị xoăn, khô giòn và rụng sớm. Nếu không xử lý, cây có thể trơ cành, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh trưởng.

Trên cành:
Vết bệnh thường xuất hiện ở cành non hoặc đọt mới. Cành bị khô đầu, vết nứt nâu hoặc đen, đôi khi có quầng lan ra. Cành bệnh không ra lá mới, phần lá phía trên héo dần rồi rụng. Vết bệnh có thể lan quanh cành như “thắt cổ chai”, làm chết đoạn cành phía trên.

Trên trái:
Trái non thường bị nấm tấn công từ khi mới hình thành, xuất hiện vết nâu nhỏ, lõm xuống và lan rộng theo thời gian. Trái bị teo lại và rụng sớm. Trái lớn nếu nhiễm bệnh có các đốm tròn màu nâu đen, có thể kèm theo nước nhầy, dễ bị ruồi đục trái tấn công thêm. Vết bệnh làm vỏ trái bị thối từng mảng, hư múi, không thể tiêu thụ.

Biện pháp canh tác phòng bệnh 

Phòng bệnh bằng biện pháp canh tác là nền tảng quan trọng để giữ cho vườn mít khỏe mạnh và hạn chế tối đa việc phụ thuộc thuốc.

• Tỉa cành tạo tán: mỗi 2–3 tháng nên cắt bỏ cành vô hiệu, cành bị che khuất, cành đan chéo để ánh nắng xuyên qua được trong tán cây. Tán mít nên tạo hình như chóp nón để dễ thoát nước và thoáng khí.

• Vệ sinh vườn kỹ lưỡng: gom toàn bộ lá rụng, trái rụng, cành bệnh đem tiêu hủy bằng cách đốt hoặc ủ với nấm đối kháng trichoderma. Không nên để mục tự nhiên vì dễ phát sinh nấm bệnh.

• Bón phân hợp lý: giảm đạm vào mùa mưa, tăng kali để làm cứng mô thực vật, bổ sung canxi-boron để tăng sức đề kháng. Có thể dùng phân chuồng hoai mục + chế phẩm vi sinh giúp đất tơi xốp, giảm mầm bệnh.

• Thoát nước tốt: đào rãnh xung quanh líp hoặc làm mô cao để nước không ứ đọng. Tránh cho nước mưa đọng lâu dưới gốc cây.

• Tránh xây xát cây: khi làm cỏ hoặc cắt cành cần dùng dụng cụ sắc bén, thao tác nhẹ nhàng. Không trèo lên cây khi trời mưa, tránh làm gãy đọt, trầy vỏ.

Sử dụng thuốc – các hoạt chất hiệu quả

Khi thấy dấu hiệu bệnh xuất hiện, đặc biệt vào mùa mưa hoặc giai đoạn trái đang phát triển, nhà vườn nên phun thuốc đặc trị nấm kịp thời.

• difenoconazole : Đặc trị nấm nội sinh, hiệu quả mạnh, thích hợp khi vết bệnh đã xuất hiện

• chlorothalonil : Thuốc tiếp xúc phổ rộng, thích hợp phun phòng định kỳ

Liều lượng và cách dùng:

• Nên luân phiên thuốc mỗi 1–2 lần phun để tránh nấm kháng thuốc

• Dùng chất bám dính để giữ thuốc lâu trên bề mặt lá, đặc biệt là vào mùa mưa

• Phun ướt đều cả mặt trên và mặt dưới lá, tập trung vào những chồi non, hoa và trái đang phát triển

• Định kỳ phun 7–10 ngày/lần khi trời mưa kéo dài. Nếu phát hiện bệnh thì tăng cường 5–7 ngày/lần trong 2–3 đợt

Lưu ý: không nên phun khi trời nắng gắt hoặc trước mưa lớn. Tốt nhất là phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, khi trời khô ráo.

Bệnh hại là chuyện không thể tránh khỏi trong làm vườn, nhưng không phải là chuyện không thể kiểm soát. Chỉ cần quý nhà vườn làm đúng kỹ thuật, nắm rõ chu kỳ sinh trưởng của cây mít, hiểu được khi nào bệnh dễ phát sinh, và chọn đúng loại thuốc – thì bệnh nào cũng có cách trị.

Cuối cùng, điều quan trọng nhất không phải là xài thuốc gì mạnh, mà là làm sao để cây không bị bệnh ngay từ đầu. Phòng bệnh luôn rẻ hơn trị bệnh, và một vườn mít khỏe là nền móng vững chắc nhất để bà con có mùa vụ thắng lợi, trái đều, giá cao và yên tâm đầu ra.

Thiên Nông 689 xin cảm ơn quý bà con đã đồng hành cùng Thiên Nông 689 trên hành trình trang bị thêm kiến thức kỹ thuật chăm bón cho cây trồng được mạnh khỏe và thực tế mỗi vườn đều áp dụng bước xử lý và quy trình chăm sóc khác nhau, để rõ hơn, nhà vườn nên liên hệ về số điện thoại 0785.888.689 để đội ngũ kỹ thuật Thiên Nông 689 hỗ trợ nhé.

THIÊN NÔNG 689 HỖ TRỢ KỸ THUẬT MIỄN PHÍ TRÊN TOÀN QUỐC
MỌI THẮC MẮC BÀ CON LIÊN HỆ
☎️ 0785.888.689
🅾️ YouTUBE: THIÊN NÔNG 689 http://www.youtube.com/@thiennong689-tuvankythuatc8
📮 kythuatthiennong689@gmail.com
THIÊN NÔNG 689 TẬN TÂM- CHẤT LƯỢNG
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !!!