1. Tại sao cần sử dụng thuốc BVTV đúng cách?

Thuốc BVTV đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cây trồng khỏi các tác nhân gây hại như sâu bệnh, cỏ dại, và các loại nấm, vi khuẩn. Tuy nhiên, nếu sử dụng sai cách, thuốc có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như:

• Kháng thuốc: Sâu bệnh có thể trở nên kháng thuốc nếu thuốc được sử dụng quá mức hoặc không đúng cách. Việc này làm giảm hiệu quả trong việc kiểm soát dịch hại.
• Ô nhiễm môi trường: Thuốc BVTV có thể gây ô nhiễm đất, nước, không khí nếu sử dụng không đúng cách hoặc quá liều.
• Ngộ độc cho con người và động vật: Việc tiếp xúc trực tiếp với thuốc BVTV có thể gây ngộ độc cho người lao động và người tiêu dùng nếu không tuân thủ các biện pháp an toàn.
• Tác động xấu đến sinh vật có ích: Việc sử dụng thuốc không đúng có thể giết chết các loài sinh vật có ích như thiên địch (bọ rùa, nhện,…) và vi sinh vật có lợi trong đất.

Chính vì vậy, việc sử dụng thuốc BVTV đúng cách không chỉ bảo vệ cây trồng mà còn bảo vệ sức khỏe con người và môi trường xung quanh.

2. Các nguyên tắc cơ bản khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

Để đảm bảo sử dụng thuốc BVTV an toàn và hiệu quả, người nông dân cần tuân thủ theo các nguyên tắc cơ bản được gọi là “4 đúng”. Đây là một bộ nguyên tắc quan trọng mà bất kỳ người nông dân nào cũng cần phải hiểu và áp dụng trong quá trình sử dụng thuốc BVTV.

Đúng thuốc

• Chọn đúng loại thuốc:
  Việc chọn đúng thuốc là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất. Mỗi loại thuốc có tác dụng riêng đối với từng loại dịch hại. Ví dụ, thuốc trừ sâu sẽ không có hiệu quả đối với bệnh nấm, và ngược lại. Vì vậy, người nông dân cần xác định rõ tác nhân gây hại và chọn thuốc phù hợp.

  Ví dụ:

  • Thuốc trừ sâu gốc Pyrethroid rất hiệu quả với côn trùng như bọ trĩ, rệp, và sâu hại. Tuy nhiên, thuốc này không có tác dụng đối với bệnh nấm.
  • Thuốc chống nấm gốc Triazole như Propiconazole có tác dụng phòng trừ bệnh nấm trên lúa và rau màu.
• Sử dụng thuốc trong danh mục cho phép:
  Thuốc BVTV phải được cấp phép sử dụng tại Việt Nam. Việc sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc hoặc ngoài danh mục cho phép có thể gây ra những hậu quả không lường trước được như ô nhiễm môi trường, ngộ độc cho người sử dụng và người tiêu dùng.

  Trước khi sử dụng thuốc, hãy kiểm tra xem thuốc đó có nằm trong danh mục được phép sử dụng hay không.

Đúng lúc

• Phun thuốc khi dịch hại xuất hiện:
  Thuốc BVTV nên được phun khi dịch hại mới xuất hiện và chưa gây thiệt hại lớn. Việc phun thuốc quá trễ sẽ không hiệu quả vì dịch hại đã phát triển mạnh và khó kiểm soát.

  Ví dụ:

  • Khi phun thuốc trừ sâu, phun ngay khi sâu còn ở giai đoạn sâu non, vì lúc này chúng đang rất dễ bị tiêu diệt. Nếu để sâu trưởng thành, chúng có thể kháng thuốc và gây thiệt hại nặng hơn.
  • Đối với bệnh nấm, cần phun thuốc khi bệnh vừa mới bắt đầu, không để bệnh phát triển thành dịch.
• Thời điểm phun thuốc:
  Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát là lý tưởng vì vào thời điểm này, nhiệt độ không quá cao và độ ẩm đủ để thuốc thẩm thấu vào cây trồng tốt hơn. Nếu phun vào giữa trưa, thuốc sẽ bị bốc hơi nhanh chóng, làm giảm hiệu quả của thuốc.

Đúng liều lượng và nồng độ

• Liều lượng thuốc:
  Mỗi loại thuốc đều có chỉ dẫn về liều lượng sử dụng cho một diện tích cụ thể. Việc pha thuốc quá ít hoặc quá nhiều đều có thể gây ra những vấn đề. Liều quá thấp sẽ không diệt được dịch hại, trong khi liều quá cao có thể gây ngộ độc cho cây trồng, làm hư hại lá, thân, và rễ.

  Ví dụ:

  • Thuốc có hướng dẫn pha 0.2% (2ml thuốc/1 lít nước), nếu phun với liều lượng thấp hơn, thuốc sẽ không đủ hiệu quả. Nếu phun quá liều, cây trồng có thể bị ngộ độc và chết.
• Nồng độ thuốc:
  Việc pha nồng độ đúng là rất quan trọng. Nồng độ thuốc cần được pha theo hướng dẫn cụ thể trên nhãn. Phun thuốc với nồng độ quá thấp sẽ không đạt được hiệu quả mong muốn, trong khi quá cao sẽ gây ngộ độc cho cây trồng.

  Ví dụ:

  • Nếu hướng dẫn pha thuốc là 0.2% (2ml thuốc/1 lít nước), thì bạn cần phải pha đúng theo tỷ lệ này. Phun quá ít thuốc sẽ không hiệu quả, nhưng nếu pha thuốc với nồng độ cao, cây trồng có thể bị cháy lá.

Đúng cách

• Cách pha thuốc:
  Khi pha thuốc, cần làm theo đúng các hướng dẫn cụ thể từ nhà sản xuất. Đầu tiên, pha thuốc bột (nếu có) với nước trước, sau đó mới cho thuốc dạng lỏng vào.
• Trang bị bảo hộ cá nhân:
  Trong suốt quá trình pha và phun thuốc, người lao động cần phải sử dụng đầy đủ trang thiết bị bảo hộ như găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt, và quần áo bảo hộ để tránh tiếp xúc trực tiếp với thuốc.
• Thời gian phun thuốc:
  Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát là lý tưởng vì vào lúc này, nhiệt độ và độ ẩm thấp giúp thuốc không bị bốc hơi quá nhanh và tăng cường hiệu quả.

3. Các biện pháp an toàn trong sử dụng thuốc BVTV

Việc sử dụng thuốc BVTV không chỉ cần chú ý đến hiệu quả mà còn phải đảm bảo an toàn cho người sử dụng, người tiêu dùng và môi trường. Dưới đây là một số biện pháp an toàn quan trọng:

Sử dụng đúng lượng thuốc

Không nên sử dụng quá nhiều thuốc hơn mức cần thiết, vì điều này không chỉ làm tăng chi phí mà còn làm tăng nguy cơ gây ngộ độc cho cây trồng, đất, nước, và sinh vật có ích trong môi trường.

Bảo vệ sức khỏe con người

• Sử dụng thiết bị bảo hộ:
  Người phun thuốc cần trang bị đầy đủ bảo hộ cá nhân để tránh tiếp xúc trực tiếp với thuốc. Điều này giúp giảm nguy cơ ngộ độc và bảo vệ sức khỏe người lao động.
• Giữ khoảng cách an toàn:
  Khi phun thuốc, cần giữ khoảng cách đủ xa với các khu vực dân cư, nguồn nước và các sinh vật có ích.
• Tẩy rửa kỹ sau khi phun thuốc:
  Sau khi phun thuốc, cần rửa sạch các dụng cụ phun thuốc và cơ thể người phun để ngăn ngừa sự tồn lưu của thuốc.

4. Hỗn hợp thuốc BVTV

Trong một số trường hợp, người nông dân có thể cần phải pha trộn nhiều loại thuốc để điều trị nhiều loại dịch hại cùng một lúc. Tuy nhiên, không phải loại thuốc nào cũng có thể pha trộn với nhau.

• Chỉ pha trộn thuốc khi có hướng dẫn:
  Việc phối hợp thuốc cần phải được thực hiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc sự tư vấn của cán bộ kỹ thuật bảo vệ thực vật. Không nên pha trộn thuốc có tính acid với thuốc có tính kiềm.
• Lưu ý khi pha trộn:
  Một số thuốc có thể tương tác với nhau và gây ra phản ứng không mong muốn, làm giảm hiệu quả hoặc gây hại cho cây trồng. Vì vậy, chỉ nên pha trộn các thuốc được khuyến cáo pha trộn.

5. Sử dụng luân phiên thuốc BVTV

Để tránh tình trạng dịch hại kháng thuốc, người nông dân cần sử dụng các loại thuốc BVTV khác nhau giữa các lần phun. Điều này giúp duy trì hiệu quả phòng trừ lâu dài và giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc.

• Thay đổi thuốc giữa các lần phun:
  Thay đổi loại thuốc giữa các lần phun giúp giảm khả năng kháng thuốc của sâu bệnh. Ví dụ, có thể luân phiên sử dụng thuốc gốc Pyrethroid với thuốc gốc Carbamate hoặc Lân hữu cơ.
• Lý do thay đổi thuốc:
  Việc thay đổi thuốc sẽ giúp tránh tình trạng sâu bệnh trở nên kháng thuốc, đảm bảo hiệu quả lâu dài trong việc kiểm soát dịch hại.

6. Kết hợp thuốc BVTV với các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp

Việc sử dụng thuốc BVTV không phải là biện pháp duy nhất để kiểm soát dịch hại. Người nông dân nên kết hợp việc sử dụng thuốc với các biện pháp khác trong hệ thống quản lý dịch hại tổng hợp (IPM).

• Chọn giống cây trồng kháng bệnh:
  Việc sử dụng giống cây trồng kháng bệnh giúp giảm sự phụ thuộc vào thuốc BVTV và hạn chế dịch hại.
• Biện pháp thủ công:
  Có thể sử dụng các biện pháp thủ công như bắt sâu, loại bỏ cỏ dại… để giảm thiểu sự xuất hiện của sâu bệnh.
• Bảo vệ thiên địch:
  Thiên địch như bọ rùa, nhện có thể giúp kiểm soát dịch hại một cách tự nhiên mà không cần dùng đến thuốc BVTV.

Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn và hiệu quả không chỉ giúp bảo vệ cây trồng mà còn bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Để đạt được hiệu quả cao nhất, nông dân cần tuân thủ nguyên tắc 4 đúng, lựa chọn đúng thuốc, phun đúng lúc, đúng liều lượng và đúng cách. Bên cạnh đó, cần kết hợp thuốc với các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ việc sử dụng thuốc BVTV.