Trong sản xuất nông nghiệp hiện nay, vôi được xem là một trong những “vật liệu cải tạo đất” không thể thiếu. Dù không phải là phân bón trực tiếp cung cấp dinh dưỡng đa lượng cho cây, nhưng vai trò của vôi trong việc cải thiện lý hóa tính đất, nâng pH, khử độc, diệt mầm bệnh, giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn là vô cùng quan trọng.
Tuy nhiên, để bón vôi đạt hiệu quả cao, người trồng cần hiểu rõ mục đích, liều lượng, loại vôi phù hợp và đặc biệt là thời điểm bón. Bón sai thời điểm, sai cách có thể khiến vôi phản tác dụng, gây sốc rễ hoặc làm mất dinh dưỡng trong đất.

Bài viết này sẽ giúp bà con hiểu rõ hơn vì sao nên bón vôi ở ba thời điểm quan trọng: đầu mùa mưa – cuối mùa mưa – sau thu hoạch, cùng những lưu ý kỹ thuật để việc bón vôi thật sự phát huy hiệu quả tối đa trong vườn cây ăn trái.

TẦM QUAN TRỌNG CỦA VÔI ĐỐI VỚI ĐẤT VÀ CÂY TRỒNG

 Vôi giúp cân bằng độ pH đất

Trong điều kiện canh tác lâu năm, việc sử dụng phân hóa học, đặc biệt là các loại phân chứa lưu huỳnh (S) hoặc đạm amoni (NH₄⁺) sẽ khiến đất ngày càng bị chua hóa, pH giảm dần. Khi pH đất thấp (dưới 5), rễ cây bị ức chế sinh trưởng, dinh dưỡng trung vi lượng bị khóa lại, dẫn đến tình trạng vàng lá, còi cọc, năng suất thấp.

Vôi (CaCO₃, CaO, Ca(OH)₂…) khi được bổ sung vào đất sẽ trung hòa lượng acid dư thừa, nâng dần pH về mức cân bằng 5,5–6,5, là ngưỡng lý tưởng cho hầu hết cây ăn trái.

Vôi cung cấp Canxi – thành phần thiết yếu cho tế bào cây

Ngoài vai trò điều chỉnh pH, vôi còn là nguồn cung cấp Canxi (Ca) tự nhiên, giúp:

• Tăng độ vững chắc của vách tế bào, hạn chế nứt trái, rụng trái.

• Kích thích rễ non phát triển, giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

• Tăng khả năng chống chịu với nấm bệnh trong đất.

Ở cây sầu riêng, cam quýt, xoài… Canxi đặc biệt quan trọng trong giai đoạn nuôi trái, giúp trái phát triển chắc, đều, hạn chế “no nước” hay nứt vỏ.

Vôi giúp tiêu diệt mầm bệnh và tuyến trùng trong đất

Một trong những công dụng được nhiều nhà vườn đánh giá cao là khả năng khử trùng và tiêu diệt mầm bệnh của vôi. Các loại nấm bệnh, vi khuẩn và tuyến trùng gây hại thường tồn tại lâu trong đất, nhất là ở vùng đất thấp, ẩm, thoát nước kém.

Bón vôi đúng kỹ thuật giúp:

• Tiêu diệt ổ nấm bệnh, vi khuẩn gây thối rễ, xì mủ, vàng lá.

• Giảm mật số tuyến trùng tấn công rễ non.

• Làm sạch đất sau mỗi vụ thu hoạch, tạo môi trường an toàn cho đợt canh tác tiếp theo.

Vôi giúp cải thiện cấu trúc đất và tăng hiệu quả hấp thu phân bón

Vôi có khả năng làm kết dính các hạt đất nhỏ lại, tạo cấu trúc viên, giúp đất tơi xốp, thông thoáng, thoát nước tốt. Nhờ vậy, hệ rễ phát triển mạnh, hô hấp tốt hơn, hạn chế tình trạng ngộ độc hữu cơ hay thối rễ.

Đặc biệt, khi đất có pH cân bằng, các nguyên tố trung vi lượng như Mg, Zn, Bo, Fe, Mn được hòa tan ở dạng dễ hấp thu, giúp hiệu suất sử dụng phân bón cao hơn, giảm thất thoát, tiết kiệm chi phí cho bà con.

BA THỜI ĐIỂM VÀNG ĐỂ BÓN VÔI TRONG NĂM

Thông thường, bà con nhà vườn sẽ bón vôi vào ba giai đoạn quan trọng nhất trong năm, tương ứng với đầu mùa mưa – cuối mùa mưa – sau thu hoạch. Mỗi thời điểm có một mục tiêu riêng, nếu biết tận dụng đúng, hiệu quả mang lại sẽ rất rõ rệt.

Bón vôi đầu mùa mưa

Khi mùa khô kết thúc, những cơn mưa đầu mùa bắt đầu xuất hiện. Đây là lúc đất vừa trải qua giai đoạn khô hạn kéo dài, độ ẩm còn thấp, mầm bệnh bắt đầu “thức giấc”. Các bào tử nấm, tuyến trùng, vi sinh vật gây hại trong đất hoạt động mạnh do môi trường ẩm tăng dần.

Mục đích bón vôi đầu mùa mưa:

• Khử trùng đất: tiêu diệt bào tử nấm và vi khuẩn gây bệnh còn tồn dư.

• Ngăn tuyến trùng phát triển: tạo môi trường bất lợi cho tuyến trùng, giúp rễ non phát triển an toàn.

• Cân bằng lại pH

• Kích thích rễ phát triển: tạo điều kiện thuận lợi để cây đâm rễ mới, chuẩn bị cho mùa sinh trưởng mạnh.

Bón vôi cuối mùa mưa

Sau một mùa mưa kéo dài, đất thường bị rửa trôi dinh dưỡng, mất Canxi, pH giảm mạnh. Đặc biệt ở các vùng chuyên canh cây có múi, xoài, sầu riêng, đây là lúc cây đang trong giai đoạn nuôi trái hoặc sắp thu hoạch – giai đoạn rất nhạy cảm với sự thiếu hụt Canxi và rối loạn nước trong trái.

Mục đích bón vôi cuối mùa mưa:

• Nâng pH đất, phục hồi cân bằng kiềm – acid.

• Bổ sung Canxi cho cây hình thành vách tế bào, hạn chế nứt trái, rụng trái non, trái bị xì mủ hoặc nứt đáy (đặc biệt ở sầu riêng).

• Hạn chế hiện tượng “no nước” khi đất ẩm kéo dài, trái hút nước quá nhanh gây nứt vỏ.

• Tiêu diệt nấm bệnh tiềm ẩn trong đất, đặc biệt là nấm Phytophthora – tác nhân gây thối rễ, xì mủ.

 

Bón vôi sau thu hoạch – chuẩn bị cho vụ sau

Sau mỗi mùa vụ, đặc biệt với cây sầu riêng, xoài, chôm chôm…, bà con thường bón lượng lớn phân hóa học và kali sunfat (K₂SO₄) để nâng chất lượng trái. Tuy nhiên, việc này khiến đất nhanh chóng bị chua hóa, tích tụ muối, làm rễ yếu, thậm chí cháy đầu rễ.

Mục đích bón vôi sau thu hoạch:

• Trung hòa độ chua đất sau mùa bón phân kali, đạm.

• Rửa trôi muối tồn đọng, giúp đất tơi xốp, phục hồi hệ vi sinh có lợi.

• Diệt mầm bệnh, tuyến trùng còn sót lại trong tầng rễ.

• Tái tạo môi trường đất sạch giúp cây nhanh phục hồi, bật đọt mới khỏe mạnh.

 CÁC LOẠI VÔI THƯỜNG DÙNG TRONG NÔNG NGHIỆP

Không phải loại vôi nào cũng giống nhau. Mỗi loại có đặc tính, hàm lượng Canxi và tốc độ phản ứng khác nhau, nên cần chọn đúng loại theo mục đích sử dụng.

Lưu ý khi bón vôi

Dù mang lại nhiều lợi ích, nhưng nếu bón sai cách, vôi có thể gây sốc rễ, mất dinh dưỡng hoặc làm giảm hiệu quả của phân bón khác.

1. Không bón vôi cùng lúc với phân NPK hoặc phân chuồng tươi.
   – Vôi sẽ phản ứng với đạm và lân, làm mất dinh dưỡng, sinh khí amoni gây cháy rễ.
   – Cần cách nhau ít nhất 7–10 ngày giữa hai lần bón.

2. Đo pH trước khi bón.
   – Tránh bón “mù”, vì đất đã trung tính (pH >6,5) mà tiếp tục bón sẽ khiến pH tăng quá cao, khóa vi lượng (Fe, Zn, Mn) gây vàng lá sinh lý.

 LỢI ÍCH THỰC TẾ KHI BÓN VÔI ĐÚNG CÁCH

Qua thực tế tại nhiều vùng trồng cây ăn trái lớn như Tiền Giang, Bến Tre, Đắk Lắk, Đồng Nai, Lâm Đồng, bà con áp dụng bón vôi định kỳ 2–3 lần/năm đã ghi nhận:

• Bộ rễ phát triển mạnh, rễ non trắng khỏe, cây phục hồi nhanh sau thu hoạch.

• Giảm 30–40% bệnh thối rễ, vàng lá, xì mủ.

• Tăng tỷ lệ đậu trái và hạn chế rụng non.

• Trái chắc, không bị nứt, vỏ đẹp, kéo dài thời gian bảo quản.

• Đất tơi xốp, ít rong rêu.

Bón vôi tưởng chừng là việc đơn giản, nhưng thực chất lại là một khâu vô cùng quan trọng trong chuỗi chăm sóc cây trồng.
Nhiều bà con thường nghĩ rằng chỉ cần rải vôi để “khử chua” cho đất là đủ, nhưng ít ai biết rằng mỗi hạt vôi bón xuống đất đều góp phần định hình sức khỏe của cả hệ sinh thái đất – rễ – cây. Việc bón đúng loại, đúng lượng và đúng thời điểm không chỉ giúp trung hòa độ chua, mà còn mở khóa khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây, giảm thiểu độc tố và phòng ngừa nấm bệnh phát sinh từ đất.

Khi đất bị chua lâu ngày (pH thấp), nhiều nguyên tố dinh dưỡng như đạm, lân, kali, canxi, magie… bị “khóa chặt” trong keo đất, cây không thể hấp thu được. Đồng thời, môi trường chua cũng là điều kiện thuận lợi để các ion độc như Al³⁺, Fe²⁺ hoạt động mạnh, gây hại rễ non, khiến cây chậm lớn, vàng lá, dễ rụng trái. Chính vì vậy, bón vôi không đơn thuần là cải tạo đất, mà còn là biện pháp kích hoạt lại khả năng trao đổi dinh dưỡng tự nhiên, giúp cây khỏe từ gốc rễ, tăng sức đề kháng và phát triển ổn định.

Trước khi bón, bà con nên đo độ pH của đất – một thao tác nhỏ nhưng có ảnh hưởng lớn đến cả vụ mùa. Việc đo pH giúp xác định chính xác mức độ chua – kiềm của đất, từ đó tính toán được lượng vôi cần thiết và chọn đúng loại phù hợp.
Chẳng hạn, nếu đất có pH dưới 4,5 thì cần lượng vôi cao để trung hòa axit, còn nếu đất có pH khoảng 5,5–6 thì chỉ cần bón bổ sung định kỳ để duy trì cân bằng. Với đất có độ pH trung tính (6,5–7), bà con có thể giảm lượng vôi, chỉ cần dùng để phòng ngừa nấm bệnh và bổ sung canxi – magie tự nhiên.

Việc đo pH hiện nay rất dễ dàng. Bà con có thể sử dụng bộ test nhanh, giấy quỳ hoặc máy đo pH đất cầm tay. Những dụng cụ này giá thành rẻ, thao tác đơn giản, kết quả chính xác, giúp bà con biết rõ tình trạng đất của mình. Nhờ đó, việc bón vôi trở nên khoa học, tiết kiệm và hiệu quả hơn rất nhiều.

Thiên Nông 689 xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý bà con đã luôn tin tưởng và đồng hành trong suốt thời gian qua.
Mỗi vườn sầu riêng đều có điều kiện đất đai, thời tiết và cách chăm sóc khác nhau, vì vậy để đạt hiệu quả cao nhất, bà con nên liên hệ trực tiếp với đội ngũ kỹ thuật Thiên Nông 689 để được hướng dẫn cụ thể, đúng tình trạng của vườn mình nhé.

THIÊN NÔNG 689 HỖ TRỢ KỸ THUẬT MIỄN PHÍ TOÀN QUỐC

Mọi thắc mắc, bà con vui lòng liên hệ:

☎️ 0785.888.689
🅾️ YouTube: THIÊN NÔNG 689
📮 Email: kythuatthiennong689@gmail.com
🌐 Website: https://thiennong689.com.vn/
🎶 Tiktok: @ctycpxnkthiennong689

THIÊN NÔNG 689 TẬN TÂM – CHẤT LƯỢNG