Sầu riêng là loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, được mệnh danh là “vua của các loại trái cây” ở Đông Nam Á. Trong vài năm trở lại đây, diện tích trồng sầu riêng ở Việt Nam tăng mạnh, đặc biệt ở Tây Nguyên và miền Tây Nam Bộ, do nhu cầu thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc và nhiều quốc gia khác ngày càng lớn. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội thì người trồng sầu riêng cũng phải đối mặt với không ít thách thức từ sâu bệnh hại, trong đó có một đối tượng gây hại đáng chú ý: bọ cánh cứng tấn công bông hoa sầu riêng.

Giai đoạn ra hoa và thụ phấn là thời điểm quyết định đến năng suất, chất lượng và sản lượng trái sầu riêng. Nếu cây ra hoa nhiều nhưng bị côn trùng gây hại làm thối hoa, rụng hoa thì coi như cả vụ mùa bị ảnh hưởng nặng nề. Một trong những thủ phạm chính gây ra tình trạng này chính là bọ cánh cứng – loài côn trùng thường hoạt động về đêm, lặng lẽ nhưng gây thiệt hại không nhỏ cho nhà vườn.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu đặc điểm gây hại, dấu hiệu nhận biết, điều kiện phát sinh, tác hại và các giải pháp phòng trừ bọ cánh cứng trên bông sầu riêng. Qua đó, bà con có thể chủ động hơn trong việc bảo vệ vườn cây, nâng cao tỷ lệ đậu trái và đảm bảo năng suất ổn định.

1. ĐẶC ĐIỂM GÂY HẠI VÀ DẤU HIỆU NHẬN BIẾT

1.1. Đặc tính sinh học của bọ cánh cứng

Bọ cánh cứng thuộc họ Scarabaeidae hoặc Cetoniidae, có hình dạng đặc trưng: thân cứng, màu nâu đen hoặc ánh kim, cánh trước cứng bảo vệ cánh sau. Chúng thường xuất hiện theo từng đàn lớn vào chiều tối hoặc ban đêm. Ban ngày, bọ ẩn nấp dưới đất, trong lá mục hoặc trong tán cây rậm rạp, khó phát hiện. Khi bị rung cành, chúng thường rơi xuống đất và nằm bất động để tránh bị phát hiện – đây là đặc điểm giúp bà con dễ nhận diện loài côn trùng này.

1.2. Tập tính gây hại

• Thời điểm tấn công: Giai đoạn sầu riêng ra hoa – xổ nhụy. Mùi hương đặc trưng của hoa sầu riêng có tác dụng mạnh trong việc dẫn dụ bọ cánh cứng.

• Cách gây hại: Bọ trưởng thành dùng miệng gặm nhấm, cắn phá cánh hoa, nhị hoa, làm hoa bị dập nát, thối và rụng sớm.

• Dấu hiệu dễ thấy: Nụ hoa bị cắn nham nhở, hoa có vết thâm đen, nhiều cánh hoa rụng dưới gốc cây. Khi kiểm tra ban đêm dễ phát hiện bọ đang bám trên chùm hoa.

1.3. Tác hại gián tiếp

Các vết thương do bọ gây ra chính là cửa ngõ để nấm bệnh và vi khuẩn tấn công, gây nên hiện tượng thối hoa, thối cuống. Điều này không chỉ làm giảm tỷ lệ đậu trái mà còn khiến cây suy yếu, dễ mắc thêm nhiều bệnh hại khác.

2. ĐIỀU KIỆN PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN

Bọ cánh cứng có khả năng sinh sản nhanh và thích nghi tốt với nhiều điều kiện khác nhau. Tuy nhiên, chúng thường bùng phát mạnh trong những điều kiện sau:

• Thời tiết: Nóng ẩm, có mưa xen kẽ, tạo môi trường thuận lợi cho trứng và ấu trùng phát triển.

• Mùa vụ: Giai đoạn cây sầu riêng ra hoa rộ, nhất là từ tháng 12 đến tháng 3 ở miền Tây hoặc tháng 3 đến tháng 5 ở Tây Nguyên.

• Môi trường sống: Những vườn nhiều phân hữu cơ chưa hoai mục, đất tơi xốp, nhiều mùn hữu cơ là nơi lý tưởng để ấu trùng bọ sinh sống.

• Điều kiện canh tác: Vườn rậm rạp, ít được vệ sinh, cỏ dại nhiều cũng là nơi trú ẩn tốt cho bọ cánh cứng.

3. TÁC HẠI ĐỐI VỚI VƯỜN SẦU RIÊNG

3.1. Giảm tỷ lệ đậu trái

Bọ cánh cứng cắn phá làm hoa rụng hàng loạt, hoa bị hư hại không thể thụ phấn thành công, dẫn đến tỷ lệ đậu trái thấp. Đây là thiệt hại trực tiếp và rõ ràng nhất.

3.2. Gây hư hỏng trái non

Trong một số trường hợp, bọ còn tấn công cả cuống trái non, khiến trái bị rụng sớm.

3.3. Tạo điều kiện cho bệnh hại

Các vết thương do bọ gây ra giúp nấm và vi khuẩn dễ dàng xâm nhập, làm phát sinh các bệnh thối hoa, thối cuống hoa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cây.

3.4. Thiệt hại kinh tế

Một vườn sầu riêng mất hoa đồng nghĩa với mất cả vụ mùa. Thiệt hại không chỉ dừng lại ở năng suất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng trái và khả năng tiêu thụ, đặc biệt với những vườn trồng theo hướng xuất khẩu.

4. GIẢI PHÁP PHÒNG TRỪ BỌ CÁNH CỨNG

4.1. Biện pháp canh tác

• Vệ sinh vườn: Thường xuyên làm cỏ, tỉa cành tạo tán thông thoáng, dọn sạch lá mục và tàn dư thực vật.

• Quản lý phân hữu cơ: Chỉ sử dụng phân chuồng đã ủ hoai mục hoàn toàn, hạn chế môi trường sống cho ấu trùng.

• Theo dõi ban đêm: Vì bọ hoạt động mạnh về đêm nên bà con cần thường xuyên kiểm tra vườn vào buổi tối để kịp thời phát hiện và xử lý.

4.2. Biện pháp sinh học

• Bẫy đèn: Dùng đèn vào buổi tối để thu hút bọ, sau đó tiến hành tiêu diệt. Tuy nhiên, cần cân nhắc vì ánh sáng cũng có thể làm ảnh hưởng đến các loài côn trùng có ích khác.

• Bảo vệ thiên địch: Giữ lại môi trường sống cho chim, dơi, nhện ăn mồi – những kẻ thù tự nhiên của bọ cánh cứng.

4.3. Biện pháp hóa học

Khi mật số bọ cao và có nguy cơ gây hại lớn, bà con có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Một số hoạt chất được khuyến cáo:

• Imidacloprid, Thiamethoxam: nhóm cận neonics, lưu dẫn mạnh, kiểm soát bọ hiệu quả.

• Lambda-cyhalothrin: nhóm cúc tổng hợp, tác động nhanh, hạ gục mạnh.

Nguyên tắc sử dụng:

• Phun vào chiều tối, khi bọ bắt đầu hoạt động mạnh, cho hiệu quả cao nhất.

• Luân phiên các hoạt chất khác nhóm để hạn chế kháng thuốc.

• Hạn chế phun trong giai đoạn hoa nở rộ và thụ phấn để tránh ảnh hưởng đến quá trình đậu trái.

5. LỜI KHUYÊN CHO NHÀ VƯỜN

• Đừng đợi đến khi bọ xuất hiện nhiều mới xử lý, mà nên chủ động phòng ngừa từ sớm.

• Luôn kết hợp nhiều biện pháp (canh tác – sinh học – hóa học) để đạt hiệu quả bền vững.

• Sau mỗi vụ mùa, bà con cần tổng kết, đánh giá tình hình dịch hại để điều chỉnh biện pháp quản lý cho vụ sau

Bọ cánh cứng gây hại bông sầu riêng tuy nhỏ bé nhưng có thể gây thiệt hại nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Giai đoạn ra hoa là giai đoạn “bản lề” quyết định năng suất cả vụ, do đó nhà vườn cần đặc biệt quan tâm theo dõi và có biện pháp phòng trừ hiệu quả.

Kinh nghiệm thực tế cho thấy, phòng ngừa sớm – quản lý tổng hợp – xử lý đúng lúc là ba yếu tố then chốt giúp bà con kiểm soát tốt bọ cánh cứng, bảo vệ hoa sầu riêng, nâng cao tỷ lệ đậu trái và đảm bảo vụ mùa thắng lợi.

Với việc áp dụng đồng bộ các giải pháp trên, nhà vườn hoàn toàn có thể hạn chế đáng kể thiệt hại do bọ cánh cứng gây ra, hướng đến sản xuất sầu riêng bền vững và đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

THIÊN NÔNG 689 HỖ TRỢ KỸ THUẬT MIỄN PHÍ TRÊN TOÀN QUỐC
MỌI THẮC MẮC BÀ CON LIÊN HỆ
☎️ 0785.888.689
🅾️ YouTUBE: THIÊN NÔNG 689 http://www.youtube.com/@thiennong689-tuvankythuatc8
📮 kythuatthiennong689@gmail.com
THIÊN NÔNG 689 TẬN TÂM- CHẤT LƯỢNG
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !!!