Trong sản xuất nông nghiệp, sâu hại luôn là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm giảm năng suất và chất lượng cây trồng. Chỉ cần quản lý không tốt, sâu hại có thể bùng phát nhanh, gây thiệt hại lớn cho cả vườn cây lẫn công sức đầu tư của người nông dân. Vì vậy, thuốc trừ sâu đã và đang trở thành công cụ quan trọng giúp kiểm soát côn trùng gây hại, bảo vệ mùa màng một cách kịp thời và hiệu quả.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trừ sâu không đơn thuần chỉ là “phun cho chết sâu”. Nếu không hiểu rõ cơ chế tác động, đặc điểm của từng nhóm thuốc và đối tượng sâu hại, người sản xuất rất dễ gặp phải các vấn đề như hiệu quả kém, sâu kháng thuốc, ảnh hưởng đến thiên địch, môi trường và sức khỏe con người. Chính vì vậy, hiểu đúng về thuốc trừ sâu là nền tảng quan trọng để sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả. Hôm nay, mời quý nhà vườn cùng Thiên Nông 689 tìm hiểu thêm về vấn đề này nhé.

Tác động của thuốc trừ sâu đến sâu hại

Thuốc trừ sâu có thể tiêu diệt hoặc làm suy yếu sâu hại thông qua nhiều cơ chế khác nhau, tùy thuộc vào bản chất hóa học và đặc tính của từng loại thuốc.

Tác động đường ruột (tác động vị độc)
Thuốc xâm nhập vào cơ thể sâu hại thông qua thức ăn như lá, vỏ, thân cây đã được phun thuốc. Sau khi đi vào hệ tiêu hóa, thuốc gây rối loạn sinh lý và làm sâu hại chết dần. Nhóm thuốc này thường cho hiệu quả cao đối với sâu ăn lá, sâu non.

Tác động tiếp xúc
Khi thuốc được phun trực tiếp lên cơ thể côn trùng hoặc khi côn trùng di chuyển trên bề mặt thân, lá đã có thuốc, hoạt chất sẽ thấm qua lớp da và xâm nhập vào bên trong cơ thể, gây độc cho sâu hại. Đây là cơ chế phổ biến của nhiều loại thuốc trừ sâu hiện nay.

Tác động xông hơi (qua đường hô hấp)
Một số thuốc ở dạng khí, hoặc ở dạng lỏng, rắn nhưng có khả năng bay hơi, sẽ xâm nhập vào cơ thể côn trùng qua các lỗ thở. Cơ chế này giúp tiêu diệt sâu hại ẩn náu trong tán lá rậm hoặc các khe hở mà thuốc khó tiếp xúc trực tiếp.

Tác động thấm sâu
Sau khi được phun lên lá hoặc thân cây, thuốc có khả năng thấm sâu vào mô thực vật, từ đó tiêu diệt những loài sâu hại đang ẩn náu bên trong mô lá, mô thân. Ví dụ điển hình là sâu non của sâu vẽ bùa gây hại trên cây cam, quýt.

Tác động nội hấp (lưu dẫn)
Thuốc có thể được cây hấp thụ qua lá hoặc qua rễ khi tưới, bón vào gốc. Sau đó, hoạt chất sẽ được vận chuyển theo dòng nhựa đến các bộ phận khác của cây, gây độc cho các loài sâu hại chích hút như rầy, rệp. Những thuốc có đặc tính lưu dẫn thường ít bị rửa trôi sau mưa nếu đã có đủ thời gian xâm nhập vào cây (thường trên 6 giờ).

Tác động gây ngán
Khi sâu hại bắt đầu ăn phải bộ phận của cây có chứa thuốc gây ngán, chúng sẽ ngưng ăn ngay. Việc ngừng ăn kéo dài khiến sâu suy kiệt và chết vì đói, dù thuốc không gây độc tức thời.

Tác động xua đuổi
Một số thuốc không tiêu diệt sâu hại trực tiếp mà làm sâu buộc phải di chuyển ra xa khu vực đã phun thuốc, nhờ đó hạn chế khả năng gây hại cho cây trồng.

Đặc điểm chung của nhóm thuốc trừ sâu

Phần lớn các loại thuốc trừ sâu sử dụng trong nông nghiệp là những hợp chất hữu cơ tổng hợp, bao gồm các nhóm phổ biến như thuốc trừ sâu lân hữu cơ, thuốc trừ sâu nhóm cúc tổng hợp (Pyrethroid), thuốc trừ sâu nhóm Carbamate, thuốc điều hòa sinh trưởng côn trùng và nhiều hợp chất hữu cơ khác.

Bên cạnh đó, hiện nay cũng có nhiều loại thuốc trừ sâu sinh học, không phải là hợp chất hóa học tổng hợp mà là chế phẩm chứa vi sinh vật hoặc độc tố do vi sinh vật tạo ra. Các sản phẩm như Vi-BT, Xentari, Bacillus… được đánh giá cao về tính an toàn và thân thiện với môi trường.

Ngoài ra, một số thuốc trừ sâu có nguồn gốc thực vật như Rotenone chiết xuất từ rễ cây thuốc cá, hay các chế phẩm từ hạt Neem (xoan Ấn Độ) cũng được sử dụng trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt trong canh tác theo hướng an toàn, hữu cơ.

Đối tượng và giai đoạn sâu hại mẫn cảm với thuốc

Thuốc trừ sâu thường cho hiệu quả cao nhất ở giai đoạn sâu non (ấu trùng), đặc biệt là sâu non tuổi nhỏ do cơ thể còn yếu và dễ mẫn cảm với thuốc. Giai đoạn trưởng thành của nhiều loài côn trùng như rầy nâu, bọ xít, bọ cánh cứng cũng có thể bị thuốc gây độc, trong khi giai đoạn nhộng thường ít chịu tác động hơn.

Đa số các thuốc trừ sâu tổng hợp hữu cơ tác động mạnh lên hệ thần kinh của côn trùng, cho hiệu quả diệt sâu nhanh thông qua tiếp xúc, vị độc và xông hơi. Một số thuốc khác lại có cơ chế ngăn cản quá trình lột xác của sâu non, khiến sâu chết chậm nhưng giúp hạn chế sự bộc phát quần thể về lâu dài.

Các biện pháp hỗ trợ trong nhóm trừ sâu

Ngoài những thuốc có tác dụng gây độc trực tiếp, còn có nhiều hợp chất và biện pháp hỗ trợ giúp hạn chế đáng kể tác hại của sâu hại. Chất dẫn dụ như Methyl Eugenol không trực tiếp gây chết côn trùng nhưng có khả năng thu hút mạnh ruồi đục trái, làm tăng số lượng côn trùng tiếp xúc với thuốc, từ đó nâng cao hiệu quả phòng trừ.

Việc sử dụng bẫy Pheromone vào thời điểm côn trùng trưởng thành ra rộ cũng giúp ngăn cản quá trình giao phối, làm giảm mật số sâu hại trong các thế hệ tiếp theo.

Tính độc của thuốc trừ sâu và lưu ý khi sử dụng

Mức độ độc của thuốc trừ sâu đối với con người và sinh vật có ích rất khác nhau, phụ thuộc vào nhóm thuốc và hoạt chất. Một số thuốc có độc tính thấp, an toàn hơn cho người và động vật máu nóng, thường được khuyến khích sử dụng trên rau xanh và cây ăn trái. Ngược lại, cũng có những thuốc có độc tính cấp tính cao hoặc gây hại mạnh đến ong, cá và thiên địch nếu sử dụng không đúng cách.

Vì vậy, trước khi lựa chọn và sử dụng thuốc trừ sâu, người sản xuất cần đọc kỹ thông tin trên nhãn thuốc, nắm rõ cơ chế tác động, đối tượng phòng trừ và mức độ an toàn để đưa ra quyết định phù hợp.

Thuốc trừ sâu sẽ phát huy hiệu quả cao nhất khi được sử dụng dựa trên sự hiểu biết đúng đắn về cơ chế tác động, đặc điểm của từng nhóm thuốc và giai đoạn mẫn cảm của sâu hại. Việc dùng thuốc đúng lúc, đúng loại, đúng liều lượng và đúng kỹ thuật không chỉ giúp kiểm soát sâu hại hiệu quả mà còn góp phần kéo dài tuổi thọ của thuốc, hạn chế tình trạng kháng thuốc trên đồng ruộng, vườn câyong sản xuất nông nghiệp, sâu hại luôn là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm giảm năng suất và chất lượng cây trồng. Chỉ cần quản lý không tốt, sâu hại có thể bùng phát nhanh, gây thiệt hại lớn cho cả vườn cây lẫn công sức đầu tư của người nông dân. Vì vậy, thuốc trừ sâu đã và đang trở thành công cụ quan trọng giúp kiểm soát côn trùng gây hại, bảo vệ mùa màng một cách kịp thời và hiệu quả.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trừ sâu không đơn thuần chỉ là “phun cho chết sâu”. Nếu không hiểu rõ cơ chế tác động, đặc điểm của từng nhóm thuốc và đối tượng sâu hại, người sản xuất rất dễ gặp phải các vấn đề như hiệu quả kém, sâu kháng thuốc, ảnh hưởng đến thiên địch, môi trường và sức khỏe con người. Chính vì vậy, hiểu đúng về thuốc trừ sâu là nền tảng quan trọng để sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả. Hôm nay, mời quý nhà vườn cùng Thiên Nông 689 tìm hiểu thêm về vấn đề này nhé.

Tác động của thuốc trừ sâu đến sâu hại

Thuốc trừ sâu có thể tiêu diệt hoặc làm suy yếu sâu hại thông qua nhiều cơ chế khác nhau, tùy thuộc vào bản chất hóa học và đặc tính của từng loại thuốc.

Tác động đường ruột (tác động vị độc)

Thuốc xâm nhập vào cơ thể sâu hại thông qua thức ăn như lá, vỏ, thân cây đã được phun thuốc. Sau khi đi vào hệ tiêu hóa, thuốc gây rối loạn sinh lý và làm sâu hại chết dần. Nhóm thuốc này thường cho hiệu quả cao đối với sâu ăn lá, sâu non.

Tác động tiếp xúc

Khi thuốc được phun trực tiếp lên cơ thể côn trùng hoặc khi côn trùng di chuyển trên bề mặt thân, lá đã có thuốc, hoạt chất sẽ thấm qua lớp da và xâm nhập vào bên trong cơ thể, gây độc cho sâu hại. Đây là cơ chế phổ biến của nhiều loại thuốc trừ sâu hiện nay.

Tác động xông hơi (qua đường hô hấp)

Một số thuốc ở dạng khí, hoặc ở dạng lỏng, rắn nhưng có khả năng bay hơi, sẽ xâm nhập vào cơ thể côn trùng qua các lỗ thở. Cơ chế này giúp tiêu diệt sâu hại ẩn náu trong tán lá rậm hoặc các khe hở mà thuốc khó tiếp xúc trực tiếp.

Tác động thấm sâu

Sau khi được phun lên lá hoặc thân cây, thuốc có khả năng thấm sâu vào mô thực vật, từ đó tiêu diệt những loài sâu hại đang ẩn náu bên trong mô lá, mô thân. Ví dụ điển hình là sâu non của sâu vẽ bùa gây hại trên cây cam, quýt.

Tác động nội hấp (lưu dẫn)

Thuốc có thể được cây hấp thụ qua lá hoặc qua rễ khi tưới, bón vào gốc. Sau đó, hoạt chất sẽ được vận chuyển theo dòng nhựa đến các bộ phận khác của cây, gây độc cho các loài sâu hại chích hút như rầy, rệp. Những thuốc có đặc tính lưu dẫn thường ít bị rửa trôi sau mưa nếu đã có đủ thời gian xâm nhập vào cây (thường trên 6 giờ).

Tác động gây ngán

Khi sâu hại bắt đầu ăn phải bộ phận của cây có chứa thuốc gây ngán, chúng sẽ ngưng ăn ngay. Việc ngừng ăn kéo dài khiến sâu suy kiệt và chết vì đói, dù thuốc không gây độc tức thời.

Tác động xua đuổi

Một số thuốc không tiêu diệt sâu hại trực tiếp mà làm sâu buộc phải di chuyển ra xa khu vực đã phun thuốc, nhờ đó hạn chế khả năng gây hại cho cây trồng.

Đặc điểm chung của nhóm thuốc trừ sâu

Phần lớn các loại thuốc trừ sâu sử dụng trong nông nghiệp là những hợp chất hữu cơ tổng hợp, bao gồm các nhóm phổ biến như thuốc trừ sâu lân hữu cơ, thuốc trừ sâu nhóm cúc tổng hợp (Pyrethroid), thuốc trừ sâu nhóm Carbamate, thuốc điều hòa sinh trưởng côn trùng và nhiều hợp chất hữu cơ khác.

Bên cạnh đó, hiện nay cũng có nhiều loại thuốc trừ sâu sinh học, không phải là hợp chất hóa học tổng hợp mà là chế phẩm chứa vi sinh vật hoặc độc tố do vi sinh vật tạo ra. Các sản phẩm như Vi-BT, Xentari, Bacillus… được đánh giá cao về tính an toàn và thân thiện với môi trường.

Ngoài ra, một số thuốc trừ sâu có nguồn gốc thực vật như Rotenone chiết xuất từ rễ cây thuốc cá, hay các chế phẩm từ hạt Neem (xoan Ấn Độ) cũng được sử dụng trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt trong canh tác theo hướng an toàn, hữu cơ.

Đối tượng và giai đoạn sâu hại mẫn cảm với thuốc

Thuốc trừ sâu thường cho hiệu quả cao nhất ở giai đoạn sâu non (ấu trùng), đặc biệt là sâu non tuổi nhỏ do cơ thể còn yếu và dễ mẫn cảm với thuốc. Giai đoạn trưởng thành của nhiều loài côn trùng như rầy nâu, bọ xít, bọ cánh cứng cũng có thể bị thuốc gây độc, trong khi giai đoạn nhộng thường ít chịu tác động hơn.

Đa số các thuốc trừ sâu tổng hợp hữu cơ tác động mạnh lên hệ thần kinh của côn trùng, cho hiệu quả diệt sâu nhanh thông qua tiếp xúc, vị độc và xông hơi. Một số thuốc khác lại có cơ chế ngăn cản quá trình lột xác của sâu non, khiến sâu chết chậm nhưng giúp hạn chế sự bộc phát quần thể về lâu dài.

Các biện pháp hỗ trợ trong nhóm trừ sâu

Ngoài những thuốc có tác dụng gây độc trực tiếp, còn có nhiều hợp chất và biện pháp hỗ trợ giúp hạn chế đáng kể tác hại của sâu hại. Chất dẫn dụ như Methyl Eugenol không trực tiếp gây chết côn trùng nhưng có khả năng thu hút mạnh ruồi đục trái, làm tăng số lượng côn trùng tiếp xúc với thuốc, từ đó nâng cao hiệu quả phòng trừ.

Việc sử dụng bẫy Pheromone vào thời điểm côn trùng trưởng thành ra rộ cũng giúp ngăn cản quá trình giao phối, làm giảm mật số sâu hại trong các thế hệ tiếp theo.

Tính độc của thuốc trừ sâu và lưu ý khi sử dụng

Mức độ độc của thuốc trừ sâu đối với con người và sinh vật có ích rất khác nhau, phụ thuộc vào nhóm thuốc và hoạt chất. Một số thuốc có độc tính thấp, an toàn hơn cho người và động vật máu nóng, thường được khuyến khích sử dụng trên rau xanh và cây ăn trái. Ngược lại, cũng có những thuốc có độc tính cấp tính cao hoặc gây hại mạnh đến ong, cá và thiên địch nếu sử dụng không đúng cách.

Vì vậy, trước khi lựa chọn và sử dụng thuốc trừ sâu, người sản xuất cần đọc kỹ thông tin trên nhãn thuốc, nắm rõ cơ chế tác động, đối tượng phòng trừ và mức độ an toàn để đưa ra quyết định phù hợp.

Thuốc trừ sâu sẽ phát huy hiệu quả cao nhất khi được sử dụng dựa trên sự hiểu biết đúng đắn về cơ chế tác động, đặc điểm của từng nhóm thuốc và giai đoạn mẫn cảm của sâu hại. Việc dùng thuốc đúng lúc, đúng loại, đúng liều lượng và đúng kỹ thuật không chỉ giúp kiểm soát sâu hại hiệu quả mà còn góp phần kéo dài tuổi thọ của thuốc, hạn chế tình trạng kháng thuốc trên đồng ruộng, vườn cây

Trong xu hướng sản xuất nông nghiệp an toàn và bền vững, thuốc trừ sâu cần được xem là một phần trong tổng thể các biện pháp quản lý dịch hại, kết hợp hài hòa với thuốc sinh học, bẫy dẫn dụ, bảo vệ thiên địch và kỹ thuật canh tác hợp lý. Khi người nông dân sử dụng thuốc trừ sâu một cách có hiểu biết và trách nhiệm, cây trồng sẽ sinh trưởng ổn định, năng suất được đảm bảo, môi trường được bảo vệ và giá trị nông sản được nâng cao lâu dài.

THIÊN NÔNG 689 HỖ TRỢ KỸ THUẬT MIỄN PHÍ TRÊN TOÀN QUỐC
MỌI THẮC MẮC BÀ CON LIÊN HỆ
 0785.888.689
 YouTUBE: THIÊN NÔNG 689 http://www.youtube.com/@thiennong689-tuvankythuatc8
 kythuatthiennong689@gmail.com
THIÊN NÔNG 689 TẬN TÂM- CHẤT LƯỢNG
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !!!