VÌ SAO CÂY SẦU RIÊNG BỊ KHÔ NGỌN, CHẾT ĐỌT VÀ SUY YẾU TRONG GIAI ĐOẠN NUÔI TRÁI?

Giai đoạn nuôi trái là một trong những thời điểm quan trọng và cũng nhiều thách thức nhất trong chu kỳ sinh trưởng của cây sầu riêng. Đây là lúc cây phải huy động tối đa năng lượng, nước và dinh dưỡng để nuôi dưỡng trái phát triển về kích thước, chất lượng và hương vị. Tuy nhiên, cũng chính trong giai đoạn này, bà con thường xuyên gặp phải hiện tượng khô ngọn, chết đọt, đọt non không phát triển, lá héo hoặc teo lại, thậm chí cây bị suy kiệt toàn thân, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng trái, chưa kể đến việc suy cây sau thu hoạch.

Vậy đâu là nguyên nhân chính của tình trạng này? Làm sao để nhận biết sớm, quản lý tốt và phục hồi cây hiệu quả? Hôm nay mời quý nhà vườn cùng Thiên Nông 689 tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này nhé.

Trái phát triển mạnh làm “rút” hết nước và dinh dưỡng

Khi trái bước vào giai đoạn phát triển nhanh (từ sau khi đậu trái khoảng 30–45 ngày), nhu cầu dinh dưỡng của cây tăng đột biến, đặc biệt là các nguyên tố đa lượng như đạm (N), lân (P), kali (K), và các chất trung – vi lượng như canxi (Ca), magie (Mg), kẽm (Zn), đồng (Cu), bo (B).

Trái là “điểm tiêu thụ chính”, có cơ chế ưu tiên nhận dinh dưỡng hơn các bộ phận khác như đọt, lá hay cành non. Nếu cây không được cung cấp đủ hoặc cung cấp không đúng tỷ lệ, cây sẽ dồn tài nguyên vào nuôi trái, dẫn đến “đói dinh dưỡng” ở đọt, khiến đọt phát triển chậm, bị teo lại hoặc khô chết.

Đây là cơ chế cạnh tranh dinh dưỡng nội tại, xảy ra phổ biến ở các cây ăn trái có quả lớn, trong đó sầu riêng là một trong những loài nhạy cảm nhất.

Dấu hiệu nhận biết:

Đọt non bị cháy đầu, quăn queo, khô héo hoặc không bung ra.
Lá non nhỏ, méo mó, có thể bị vàng nhẹ ở mép trước khi rụng.
Trái phát triển bình thường hoặc phát triển mạnh, nhưng tán cây ít lá mới.

Cách xử lý:

Tỉa bớt trái từ sớm: Tránh để cây mang quá nhiều trái vượt khả năng nuôi dưỡng, đặc biệt với cây còn trẻ, hoặc cây không được chăm sóc tốt từ trước.
Bón phân cân đối và chia làm nhiều lần: Không nên bón một lần với lượng lớn. Thay vào đó, chia thành nhiều lần bón, bám sát từng giai đoạn phát triển của trái. Giai đoạn này nên ưu tiên kali và canxi để tăng chất lượng trái và bảo vệ mô non.
Bổ sung vi lượng định kỳ: Phun bổ sung kẽm, đồng, bo và mangan bằng các sản phẩm chuyên dụng giúp duy trì sinh trưởng của đọt và tăng sức đề kháng.

Thiếu nước – nguyên nhân trực tiếp gây khô đọt, chết ngọn

Nước là thành phần quan trọng bậc nhất trong cơ thể thực vật, chiếm đến 80–90% trọng lượng cây, đặc biệt ở mô non. Nước không chỉ tham gia vào quá trình vận chuyển dinh dưỡng mà còn giữ vai trò duy trì áp suất turgor – yếu tố giúp đọt và lá giữ được độ căng và hình dạng bình thường.

Khi đất thiếu ẩm, rễ cây không hút đủ nước. Cây phản ứng bằng cách đóng khí khổng để giảm thoát hơi nước. Tuy nhiên, điều này kéo theo hệ lụy: cây không quang hợp được, giảm tổng hợp năng lượng, đồng thời quá trình hút khoáng cũng chậm lại.

Do đó, ngọn và đọt – bộ phận ở xa gốc nhất và mất nước nhanh nhất – sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên.

Các dấu hiệu thiếu nước:

Trái có thể bị rụng
Lá khô cháy ở đầu hoặc mép lá.
Trái tuy còn bám cây nhưng có dấu hiệu phát triển chậm lại.
Đất khô trắng ở lớp mặt, rễ con ít phát triển.

Biện pháp xử lý:

Tưới nước theo nhu cầu thật của cây: Không tưới theo lịch cố định mà cần kiểm tra độ ẩm đất, dùng tay hoặc thiết bị đo độ ẩm. Nếu đất ở độ sâu 20–30 cm vẫn còn ẩm thì chưa cần tưới thêm.
Tưới nhỏ giọt hoặc thấm từ từ: Giúp nước ngấm đều vào tầng rễ, tránh thất thoát do bốc hơi nhanh.
Nên để một lớp cỏ mỏng ngoài tán để giữ ẩm tránh hốc nắng cho rễ màng phía ngoài.

Ảnh hưởng của nhiệt độ cao và khô hạn kéo dài

Nhiệt độ môi trường vượt ngưỡng 35–38°C sẽ gây sốc nhiệt sinh lý cho cây sầu riêng. Đây là loài cây ưa ẩm, không chịu được khô hạn kéo dài, và các mô non như đọt và lá rất dễ bị tổn thương dưới ánh nắng gay gắt.

Sốc nhiệt ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình chuyển hóa bên trong cây, từ quang hợp, hô hấp, vận chuyển khoáng, tổng hợp hormone, đến khả năng kháng bệnh.

Khi nhiệt độ tăng cao:

Quang hợp giảm → cây không tổng hợp được đủ đường.
Hô hấp tăng → tiêu hao năng lượng nhanh.
Tế bào mô non bị mất nước → khô đầu đọt, rụng lá.

Nếu điều này kéo dài 5–7 ngày liên tiếp, cây sẽ bị rối loạn sinh trưởng nghiêm trọng.

Biện pháp hỗ trợ cây vượt qua sốc nhiệt:

Tưới phun nhẹ lên tán trong buổi trưa nắng gắt: Giúp hạ nhiệt bề mặt lá và bảo vệ mô non.
Phun phân bón lá kết hợp vi lượng: Sử dụng các sản phẩm chứa amino acid, vitamin B1, kẽm, đồng và silic giúp tăng sức bền mô tế bào.

Căng thẳng do mất cân bằng sinh lý

Đây là một vấn đề ít được nhắc đến nhưng lại là “gốc rễ” của hàng loạt triệu chứng suy cây trong giai đoạn nuôi trái. Mất cân bằng sinh lý xảy ra khi:

Cây ra đọt non quá nhiều trong lúc trái phát triển.
Bón đạm sai thời điểm, kích thích cây ra lá thay vì nuôi trái.
Đột ngột thay đổi chế độ tưới – bón, khiến rễ không thích nghi kịp.

Lúc này, cây sẽ “rối loạn điều phối”, đọt phát triển nhưng thiếu dưỡng chất, lá không bền, dễ héo, còn trái cũng không phát triển tốt.

Cách phòng và khắc phục:

Giữ cây ổn định trong suốt giai đoạn nuôi trái: Tránh bón đạm cao, không phun chất kích thích sinh trưởng mạnh.
Không để cây ra đọt non liên tục: Nếu có đợt ra đọt mới trùng với giai đoạn trái đang lớn, nên phun canxi bo để cố định mô đọt, không cho bung thêm.
Cắt tỉa hợp lý để thông thoáng và giảm thoát hơi nước.

Tại sao đọt chết trước, còn rễ vẫn sống?

Nhiều bà con thắc mắc vì sao phần ngọn khô, chết đọt mà rễ vẫn phát triển bình thường. Thực tế, đây là một phản ứng sinh lý ưu tiên rất rõ ràng ở thực vật.

Khi cây bị thiếu nước hoặc thiếu dinh dưỡng, nó sẽ ưu tiên bảo vệ phần gốc, thân và rễ, vì đây là những bộ phận sống còn, đóng vai trò cung cấp nước và dưỡng chất.

Ngược lại, đọt và lá chỉ là bộ phận “tiêu thụ”, khi không còn đủ dưỡng chất, cây sẽ “hy sinh” phần ngọn trước để giữ sự sống cho phần còn lại.

Đây cũng là lý do khiến một số cây sầu riêng tuy suy đọt nghiêm trọng nhưng nếu phục hồi đúng kỹ thuật, bộ rễ vẫn có thể tái hoạt động mạnh và đưa cây hồi phục nhanh.

Hướng dẫn phục hồi cây sầu riêng sau khi bị khô ngọn, chết đọt

Khi phát hiện đọt khô, chết đỉnh sinh trưởng, cần khẩn trương:

Dừng hoàn toàn việc bón đạm, tránh kích thích đọt yếu tiếp tục bung.
Cắt tỉa đọt bị chết để tránh nhiễm nấm.
Bổ sung phân trung – vi lượng qua rễ và qua lá, ưu tiên các sản phẩm giàu canxi, magie, đồng, kẽm, bo.
Kích thích ra rễ mới bằng humic/fulvic hoặc amino acid liều nhẹ.
Theo dõi độ ẩm đất kỹ lưỡng, không để cây bị “sốc nước” sau khô hạn.
Sau 10–15 ngày, nếu cây ra đọt mới khỏe mạnh, có thể bổ sung phân hữu cơ hoai mục để phục hồi sinh khối.

Hiện tượng khô ngọn, chết đọt hay cây suy yếu trong giai đoạn nuôi trái không phải là một “tai họa bất ngờ”, mà là biểu hiện của một chuỗi mất cân bằng âm thầm, tích lũy qua nhiều ngày tháng – từ khâu tưới tiêu, dinh dưỡng, thời tiết, đến cách quản lý sinh trưởng cây. Đó là những tín hiệu cây đang “lên tiếng”, và người trồng – hơn ai hết – cần biết lắng nghe, hiểu và điều chỉnh kịp thời.

Chăm sóc sầu riêng không đơn thuần là bón phân đúng loại, tưới nước đủ lượng, mà là cả một quá trình đồng hành cùng cây trong từng giai đoạn sống, từng biến động nhỏ của thời tiết, từng thay đổi sinh lý mà đôi khi mắt thường khó nhận ra. Trái ngọt không chỉ được nuôi bằng phân và nước, mà còn bằng sự kiên nhẫn, sự thấu hiểu và cái tâm của người làm vườn.

Thiên Nông 689 xin cảm ơn quý bà con đã đồng hành cùng Thiên Nông 689 trên hành trình trang bị thêm kiến thức kỹ thuật chăm bón cho cây trồng được mạnh khỏe và thực tế mỗi vườn đều áp dụng bước xử lý và quy trình chăm sóc khác nhau, để rõ hơn, nhà vườn nên liên hệ về số điện thoại 0785.888.689 để đội ngũ kỹ thuật Thiên Nông 689 hỗ trợ nhé.

THIÊN NÔNG 689 HỖ TRỢ KỸ THUẬT MIỄN PHÍ TRÊN TOÀN QUỐC

MỌI THẮC MẮC BÀ CON LIÊN HỆ

☎️ 0785.888.689

🅾️ YouTUBE: THIÊN NÔNG 689 http://www.youtube.com/@thiennong689-tuvankythuatc8

📮 kythuatthiennong689@gmail.com

THIÊN NÔNG 689 TẬN TÂM- CHẤT LƯỢNG

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !!!